De 8 dilemma’s in adviseren

foto-blog-dilemmas

Wie denkt er nou lang na over zijn dilemma’s? Het is niet aantrekkelijk om te doen want het zet de spot op spanningsvelden die je misschien liever niet ziet. Kijken vanuit dilemma’s verruimt je blik op je functioneren in de interne adviespraktijk. Zo zorg je dat je beide kanten van de medaille blijft zien en er makkelijker mee omgaat.

Wij zien adviseurs worstelen met verschillende dilemma’s. Dat is niet vreemd omdat de positie/plek van de adviseur vaak onduidelijk is. En wij voorspellen: dat neemt alleen maar toe! Nieuwe organisatievormen, continue verandering, groeiend efficiency-denken en kritische opdrachtgevers met kennis van zaken zorgen voor een toenemende complexiteit in de context van de adviseur.

Dilemma’s bestaan uit twee of meer alternatieven, die even (on)aantrekkelijk zijn. De keuze kan niet alleen op een logische basis gemaakt worden. Je komt uit een dilemma door zelf te kiezen: een zeer persoonlijke keuze.1

Welke kant van een dilemma je kiest is dus een normatieve keuze. Die keuzes worden steeds belangrijker in vraagstukken met groeiende complexiteit en groeiende aantallen belanghebbenden. En je ziet dat verschillende adviseurs dezelfde dilemma’s op een andere manier ervaren. Anders gezegd, ieder mens geeft een andere betekenis aan wat hij ziet en dus ook aan het dilemma dat hij ervaart. Hierbij sluiten wij aan bij het sociaal constructivisme dat er vanuit gaat dat mensen zelf betekenis ontlenen en geven aan hun omgeving en gebeurtenissen daarin.

Ook zijn de dilemma’s bij adviseren vaak meervoudig doordat er verschillende door elkaar heen lopen. Een voorbeeld:

Een HR-adviseur heeft de opdracht om vanuit de nieuwe visie als strategisch businesspartner te werken. Leidinggevenden moeten vanuit dezelfde visie integraal managen maar houden vast aan het verleden waarbij HR operationeel en pragmatisch werkte. De HR-adviseur heeft een van de managers als opdrachtgever. Welke dilemma’s kunnen hier spelen?

Strategie ∞ Operatie

Lange termijn ∞ Korte termijn

 Top down ∞ Bottom up

            Expertise ∞ Organisatie vraag

 

Een lijst van dilemma’s maken voor adviseurs is dus een riskante bezigheid! Toch maken we een lijst, zonder ons teveel zorgen te maken over dubbelingen, we willen je denkproces verder helpen. Wij baseren ons op onze ervaringen met adviseurs en diverse bronnen.2,3,4  De vraag aan jou is om tijdens het lezen te kijken welke van deze dilemma’s voor jou spelen.

Dilemma’s van adviseurs in organisaties:

  • Korte termijn       ∞                   Lange termijn

Meestal onder tijdsdruk kiezen tussen pragmatisch, snelle oplossingen, handjes aan de ploeg en brandjes blussen enerzijds en aansluiten bij en onderzoeken van visies, duurzaam beleid en draagvlak anderzijds.

  • Top-down             ∞                   Bottom-up

Sturing vanuit directie en management versus aansturing vanuit de medewerkers, front-office. Dit laatste zorgt voor ruimte en vrijheid op de werkvloer.

  • Expertise               ∞          Organisatie vragen

Vanuit expertise adviseren (theorie en praktijktheorie) of uitgaan van praktische vragen uit de lijn.

  • Autonomie            ∞                   Afhankelijkheid

Zelfstandig vanuit de professie je taak uitvoeren in samenspraak en afstemming (ideaal contract) versus volgend en dienstbaar zijn (oer contract).5

  • Centrale positie    ∞          Decentrale positie

Hoe zit je als adviseur in de structuur: vanuit een centrale adviespositie versus  een decentrale positie, dichter bij de lijn. Beide posities leiden tot andere vraagstukken.

  • Politieagent           ∞          Adviseur

Beleid controleren versus onderzoeken, sparren en aanscherpen.

  • Outsider                ∞          Insider 6

De outsider heeft de blik van buiten, dit creëert afstand en een frisse blik versus kennis van binnen, het primair- en politiek proces: nabijheid. Het gevaar is dat interne adviseurs zo bezig zijn met de machtsdynamieken dat ze zich niet bewust zijn hoe ze er zelf deel van uitmaken.7

  • Verbinden in de relatie ∞

Harmonie en verbinding met opdrachtgever versus scherpte en confrontatie kunnen en durven zoeken.

 

We stellen hier bewust slechts vragen om je aan het denken te zetten:

  • Welke van deze dillema’s spelen in jouw praktijk?
  • Waar bevind jij je op het continuüm van het dilemma?
  • In hoeverre herkennen je collega’s of vakgenoten in andere organisaties deze?
  • Welke waarden liggen hier voor jou aan ten grondslag en waar komen deze vandaan?
  • Hoe ga je hier mee om? Bespreek je deze dilemma’s expliciet of verander je jouw gedrag waardoor de opdrachtgever het, impliciet, merkt?

(m.m.v. Noëlle van der Hagen)

 

 

1 https://www.google.nl/search?q=dilemma&ie=utf-8&oe=utf-8&client=firefox-b&gfe_rd=cr&ei=3vDgWJy0JtTG8Af_kKqYBw  (geraadpleegd 3 april 2017)

2 Hannah M.C. Nathans (2005). Adviseren als 2e beroep, Resultaat bereiken als adviseur, Deventer: Kluwer p. 202

3 Kloosterboer, P. (2015) Adviseren vanuit het geheel. Deventer: Vakmedianet

4 Weiss, A., (2003), Organizational Consulting: How to Be an Effective Internal Change Agent, Hoboken, New Jersey: John Wiley & Sons

5 http://www.consultancy.nl/adviesbranche/trends-in-nederland (geraadpleegd op 3 maart 2017)

6 Man, A, de, M. de Man, A. Stoppelenburg, (2015), Nieuwe Business Modellen in consulting: changing the game. Amsterdam: Mediawerf

7 Folkerts, H. e.a. (2016). Rijnconsult Business Review, Tijd voor een Nieuwe Tijd. Houten: Rijnconsult

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *